| singular | plural | |
| 1. pád | všechen, všecek | všichni, všicci |
| 2. pád | všeho | všech |
| 3. pád | všemu | všem |
| 4. pád | všeho | všechny, všecky |
| 5. pád | všechen | všichni |
| 6. pád | všem | všech |
| 7. pád | vším | všemi |
Forms všecek, všicci exist but are not encountered very often.
More detailed, all genders
| jednotné číslo | |||
| pád | mužský | ženský | střední |
| 1. | všechen | všechna | všechno, vše |
| 2. | všeho | vší | všeho |
| 3. | všemu | vší | všemu |
| 4. | všechen | všechnu, vši | všechno, vše |
| 6. | o všem | o vší | o všem |
| 7. | vším | vší | vším |
| množné číslo | |||
| pád | mužský | ženský | střední |
| 1. | všichni(živ),všechny (neživ.) | všechny | všechna |
| 2. | všech | všech | všech |
| 3. | všem | všem | všem |
| 4. | všechny | všechny | všechna |
| 6. | o všech | o všech | o všech |
| 7. | všemi | všemi | všemi |
Zaimki “všechen, všechna, všechno” dla polskich studentów języka czeskiego
Wszystko
W języku czeskim polski zaimek “wszystko” odpowiada czeskiemu “všechno.” Jest to forma w mianowniku rodzaju nijakiego liczby pojedynczej. Używana jest w podobny sposób jak w polskim, ale może mieć również formy odmienione w innych przypadkach:- Mianownik: “Všechno je hotové.” (Wszystko jest gotowe.)
- Dopełniacz: “Nemám všeho, co potřebuji.” (Nie mam wszystkiego, czego potrzebuję.)
- Celownik: “Všemu jsem rozuměl.” (Wszystko zrozumiałem.)
- Biernik: “Všechno jsem viděl.” (Wszystko widziałem.)
- Miejscownik: “O všem jsme mluvili.” (O wszystkim rozmawialiśmy.)
- Narzędnik: “Se vším jsem spokojený.” (Ze wszystkim jestem zadowolony.)
Odmiana w czeskim
Liczba pojedyncza:| Przypadek | Rodzaj męski | Rodzaj żeński | Rodzaj nijaki |
|---|---|---|---|
| 1. pád (mianownik) | všechen | všechna | všechno |
| 2. pád (dopełniacz) | všeho | vší | všeho |
| 3. pád (celownik) | všemu | vší | všemu |
| 4. pád (biernik) | všeho | všechnu | všechno |
| 5. pád (wołacz) | všechen | všechna | všechno |
| 6. pád (miejscownik) | všem | vší | všem |
| 7. pád (narzędnik) | vším | vší | vším |
| Przypadek | Rodzaj męski żywotny | Rodzaj męski nieżywotny / żeński / nijaki |
|---|---|---|
| 1. pád (mianownik) | všichni | všechny / všecka |
| 2. pád (dopełniacz) | všech | všech |
| 3. pád (celownik) | všem | všem |
| 4. pád (biernik) | všechny | všechny / všecka |
| 5. pád (wołacz) | všichni | všechny / všecka |
| 6. pád (miejscownik) | všech | všech |
| 7. pád (narzędnik) | všemi | všemi |
Porównanie z polskim
W języku polskim zaimek “wszystek” również się odmienia, jednak jego użycie jest mniej częste niż czeskiego odpowiednika. Przykład odmiany polskiego zaimka “wszystek”:| Przypadek | Rodzaj męski | Rodzaj żeński | Rodzaj nijaki | Liczba mnoga |
|---|---|---|---|---|
| Mianownik | wszystek | wszystka | wszystko | wszyscy |
| Dopełniacz | wszystkiego | wszystkiej | wszystkiego | wszystkich |
| Celownik | wszystkiemu | wszystkiej | wszystkiemu | wszystkim |
| Biernik | wszystkiego | wszystkę | wszystko | wszystkich |
| Wołacz | wszystek | wszystka | wszystko | wszyscy |
| Miejscownik | wszystkim | wszystkiej | wszystkim | wszystkich |
| Narzędnik | wszystkim | wszystką | wszystkim | wszystkimi |
- W czeskim liczba mnoga dla rodzaju męskiego żywotnego to “všichni,” co odpowiada polskiemu “wszyscy.”
- W czeskim bierniku liczby pojedynczej rodzaj żeński brzmi “všechnu,” a w polskim mamy “wszystkę.” Forma czeska może zaskakiwać polskich uczniów.
- Czeskie formy są bardziej regularne niż polskie, co czasem ułatwia naukę.
- W polskim “wszystek” brzmi archaicznie, a w czeskim “všechen” jest używany w mowie codziennej.
Problematyczne miejsca dla Polaków
- Formy rodzaju męskiego żywotnego i nieżywotnego: W czeskim różnica między “všichni” (męski żywotny) a “všechny” (nieżywotny) może prowadzić do błędów.
- Przykład: “Všichni lidé jsou tady” (Wszyscy ludzie są tutaj) vs. “Všechny stromy jsou zelené” (Wszystkie drzewa są zielone).
- Forma wołacza: Polscy uczniowie często nie rozpoznają wołacza jako oddzielnej formy w czeskim, np. “všichni” jako forma wołacza może być niezrozumiała.
- Różnica w znaczeniu: Czeskie “všecko” (potoczne) może być mylone z polskim “wszystko,” choć czeska forma ma nieco inny styl i konotacje.
Przykłady zdań
- “Všichni přátelé přišli na oslavu.” – “Wszyscy przyjaciele przyszli na uroczystość.”
- “Všechno bylo připravené.” – “Wszystko było gotowe.”
- “Mluvili jsme o všem důležitém.” – “Rozmawialiśmy o wszystkim ważnym.”
- “Všemi cestami vedly stopy.” – “Wszystkimi drogami prowadziły ślady.”
